Maakt u vaak een trendanalyse? Dan zijn 2020 en het eerste deel van 2021 geen goed vertrekpunt. De Covid-19 pandemie stelt de accountant, controller of andere gebruiker voor problemen. De resultaten in tijden van COVID-19 zijn immers niet representatief, maar deze periode uitsluiten en doen alsof niets gebeurd is en alleen 2019 gebruiken is niet de juiste oplossing. Dan wordt namelijk een lange tijd aan ontwikkelingen genegeerd. De juiste oplossing is gelukkig wel al in huis: afstappen van trendanalyse en in plaats daarvan de ratioanalyse en regressieanalyse vaker gebruiken.
Even opfrissen: Cijferanalyse in vogelvlucht
Een cijferanalyse wordt normaal gesproken met één van drie technieken uitgevoerd. Deze technieken verschillen in hoeveel tijd ze kosten en hoe betrouwbaar de conclusie is die eruit getrokken wordt. Deze zaken hebben een directe relatie; hoe minder tijd een analysetechniek kost, hoe minder betrouwbaar de uitkomst. De drie technieken zijn:
- Trendanalyse: Een waarde wordt vergeleken met historische waarden van zichzelf.
- Ratioanalyse: De verhouding tussen twee waarden wordt berekend. Dit heeft meestal de vorm van een percentage.
- Regressieanalyse: De statistische relatie tussen invoervariabelen en een uitkomstvariabele wordt bepaald, met als doel dat voor elke waarde van de invoervariabelen bepaald kan worden wat de waarde van de uitkomstvariabele zou moeten zijn. Hier kan de werkelijke waarde van de uitkomstvariabele dan aan getoetst worden.
In de afweging tussen gemak en zekerheid geeft pragmatisme in praktijk vaak de doorslag. Dit betekent dat de trendanalyse veruit het meest gebruikt wordt en daarna ratioanalyse. Regressieanalyse wordt zeer zelden gebruikt (Eimers, 2006).
Waarom 2020 een slecht jaar was (voor trendanalyse)
Voor trendanalyse ten opzichte van 2020 zal in 2021 voor veel bedrijven gelden dat bijna alle cijfers ‘op groen’ staan. Wie daaruit concludeert dat het goed gaat, loopt het risico belangrijke signalen te missen. Na een uitzonderlijke dip zoals het tweede kwartaal van 2020, is groei bijna gegarandeerd. 2020 biedt dus geen representatieve vergelijking.
Organisatie kunnen teruggrijpen op 2019 als vergelijkingsjaar. Alleen, is 2019 wel een representatief jaar? In 2021 is juist veel gebeurd wat je niet kan negeren. Digitalisering is slechts een voorbeeld van een bedrijfsproces waar waarschijnlijk flinke verbeteringen worden gemist wanneer 2021 met 2019 vergeleken wordt. Resultaten uit 2021 vergelijken met 2019 is pragmatisch, maar leidt niet tot de meest betrouwbare analyse.
Twee oplossingen voor analyses in 2021
Twee technieken bieden ook in 2021 meer betrouwbare analyses, de ratioanalyse en vooral regressieanalyse.
Een ratioanalyse vergelijkt verhoudingen, bijvoorbeeld de opbrengsten in relatie tot de kosten, het zorgpersoneel ten opzichte van het ondersteunend personeel etc. etc.
Ratioanalyse is daarmee niet afhankelijk van een absolute waarde en zet analyses meer in context dan trendanalyse. Het geeft bijvoorbeeld meer inzicht om winstmarges over jaren heen te vergelijken dan de absolute winst. Met ratio’s als winstmarge, DSCR, solvabiliteit wordt meer gekeken naar onderlinge verhoudingen. Het lijkt een klein verschil, maar ratioanalyse biedt iets meer.
De andere techniek is regressieanalyse. Regressieanalyse wordt in tegenstelling tot ratioanalyse, in de praktijk minder vaak gebruikt. Met een regressieanalyse wordt op basis van statistische data een verwachting geformuleerd, deze verwachting kan vervolgens vergeleken worden met de realiteit. Dit maakt het mogelijk is om te bepalen of de daling van het resultaat volledig wordt veroorzaakt door Covid-19 gerelateerde veranderingen, of dat er ook een deel toegeschreven moet worden aan andere factoren. Aangezien een gratis Excel plug-in tegenwoordig voldoende is om regressies uit te voeren is deze techniek voor iedereen beschikbaar en makkelijk toe te passen.
Concluderend
2020 is een uitschieter, daarom is het niet te gebruiken in een trendanalyse. 2020 negeren en 2019 als vergelijkingsmateriaal nemen, negeert een heel jaar aan ontwikkelingen en is daarom ook geen goede oplossing. Ratioanalyse en vooral regressieanalyse bieden wél mogelijkheden om de data van 2020, ondanks zijn uitzonderlijkheid, toch op een nuttige manier te gebruiken. Het is daarom nu meer dan ooit belangrijk dat de accountant, controller of andere financial deze technieken blijft toepassen in het dagelijkse werk.
Geschreven door Merijn van der Sluijs, Young Professional
Bronnen:
Cijferanalyse; Meer dan een techniek (Eimers, 2006) - https://www.researchgate.net/publication/336619692_Cijferanalyse_meer_dan_een_techniek/link/5da9387d92851c577eb814eb/download
Cijferanalyse is meer dan boerenverstand gebruiken (Eimers, 2002) - https://cmweb.nl/wp-content/uploads/2015/02/TC0201203.pdf
Gegevensgerichte cijferanalyse met behulp van regressierekening (Batenburg, 2018) - https://www.accountant.nl/vaktechniek/2018/7/gegevensgerichte-cijferanalyse-met-behulp-van-regressierekening/
