Met de introductie van Europese en Nederlandse richtlijnen wordt meer nadruk gelegd op het gebied van duurzaamheid. Hierover rapporteren is voor ziekenhuizen nog niet verplicht, maar dit zit er wel aan te komen. Aangezien slechts 1 op de 7 ziekenhuizen rapporteert over hun CO2-emissie, zal het voor de meeste veel werk zijn om een concreet duurzaamheidsverslag op te tuigen. Daarnaast heeft de sector al te kampen met financiële druk. De vraag is of er dan ruimte is om te beginnen aan duurzaamheids-verslaggeving?
Duurzaamheidsrichtlijnen
Vanuit de Europese Unie zijn richtlijnen geïntroduceerd middels de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Deze richtlijnen verplichten bepaalde ondernemingen binnen de Europese Unie te rapporteren over hun duurzaamheid. Binnen de Nederlandse zorgsector speelt de Green Deal Duurzame Zorg 3.0 (GDDZ) een prominente rol. Dit is een set afspraken tussen de Rijksoverheid en andere partijen omtrent de realisatie van duurzame zorg. Voor ziekenhuizen zijn de CSRD en GDDZ enkel richtlijnen, maar geen verplichtingen. De datum voor het vaststellen van rapportagestandaarden voor onder andere de zorgsector is onlangs verplaatst van juni 2024 naar juni 2026. Ziekenhuizen zouden daardoor nog tot 2027 hebben om zich voor te bereiden op de verplichting van duurzaamheidsverslaggeving.
Hoe duurzaam is de zorg?
Met totale uitgaven van €126 miljard en 1,6 miljoen werknemers is de zorgsector een significant onderdeel van de Nederlandse samenleving. De impact van ziekenhuizen op mens en milieu is echter niet even makkelijk te bepalen. Volgens onderzoek zou de zorgsector bijvoorbeeld verantwoordelijk zijn voor zeven procent van de CO2 uitstoot in Nederland. Volgens critici zou het eerder één procent zijn, omdat er onterechte posten worden meegenomen bij de berekeningen. Het is dus maar de vraag hoe (niet-)duurzaam de zorgsector daadwerkelijk is.
Huidige staat van duurzaamheidsrapportage
Op dit moment rapporteren de meeste ziekenhuizen alleen hun doelstellingen rondom duurzaamheid. Het ontbreekt dan aan het meetbaar maken en presenteren van hun daadwerkelijke prestaties. De verwachting is dat zorgverzekeraars en financiers deze concrete inzichten wel zullen verlangen. In het kader van de CSRD moeten zij de duurzaamheid van de hele keten namelijk zo inzichtelijk mogelijk maken. Daarnaast wordt er bij kredietverlening ook steeds meer naar duurzaamheid gekeken. De inzet van een ziekenhuis op duurzaamheidsvlak kan dus consequenties gaan hebben op beschikbaarheid van financiële middelen.
Ziekenhuizen zullen daarom stappen moeten zetten in het concreet rapporteren van hun duurzaamheid via meetbare indicatoren. Er moet uitgezocht worden hoe zij deze data kunnen verzamelen en hoe zij hierover moeten rapporteren. Dit zal aanvullende kosten en administratieve lasten met zich meebrengen. In 2022 werd duidelijk dat ziekenhuizen het hoofd wel boven water kunnen houden, maar onvoldoende financiële ruimte hebben voor ontwikkeling. Volgens de berekeningen van een aantal ziekenhuizen zal de implementatie van de CSRD echter €550.000 per ziekenhuis kosten, met €220.000 aan jaarlijkse vervolgkosten. De vraag blijft dus of verplichte duurzaamheids-verslaggeving wel haalbaar is.
Cruciale samenwerking
Om deze reden worden ziekenhuizen geadviseerd om samen te werken om deze aanvullende lasten binnen de perken te houden. Een werkgroep binnen een samenwerkingsverband zou er bijvoorbeeld voor kunnen zorgen dat de kennis en kunde binnen meerdere ziekenhuizen tegelijkertijd wordt vergaard. Dit is efficiënter dan wanneer elk ziekenhuis het zelf zou onderzoeken. De kosten van het onderzoek naar duurzaamheidsverslaggeving worden dan ook gedeeld door meerdere ziekenhuizen. Hierdoor kan noodzakelijk geld bespaard worden.
Daarnaast zijn ook partners van zorginstellingen, zoals softwareleveranciers, bezig met duurzaamheid. Modellen die nu voor financiële verslaggeving worden gebruikt, kunnen omgebouwd worden om toepasbaar te zijn op duurzaamheidsindicatoren. Door de wetgeving voor te zijn, is er meer tijd om deze tools te ontwikkelen. Zo kunnen ziekenhuizen, wanneer rapportage wel verplicht wordt, direct aan de slag om deze rapportages te produceren middels de ontwikkelde tools.
Is groene zorg té duur?
Ziekenhuizen staan dus niet te springen om nog meer kosten te moeten maken en verhoging van de administratieve druk. Met de introductie van verschillende richtlijnen is het echter onvermijdelijk dat duurzaamheid een prominentere rol zal gaan spelen in de toekomst. Voor nu zal de vraag naar duurzaamheidsverslaggeving voornamelijk vanuit kredietverleners en verzekeraars komen. Een verplichting van duurzaamheids-rapportage ligt wel in het verschiet. Het is wel de vraag of het financieel haalbaar is voor veel ziekenhuizen. De huidige marges zijn krap en de verwachte kosten erg hoog. Door onderling en met partners samen te werken kunnen ze wel veel kosten besparen. Door effectief samen te werken zouden ziekenhuizen dus in staat moeten zijn om te voldoen aan de wetgeving en er klaar voor kunnen zijn wanneer de wetgeving wordt ingevoerd.
Geschreven door Joey Mientjes, Young Professional & BSc International Business
Vragen over bronvermelding gerelateerd aan dit artikel? Stuur een e-mail naar info@oldenburgbonsel.nl
