Courage is being scared to death,
but saddling up anyway
Bovenstaande quote van John Wayne (1) laat zien dat moed gaat over bang zijn en tóch doorzetten. Een vaardigheid die voor financieel professionals erg belangrijk blijkt.
Waarom? Tijdens hun werkzaamheden dragen financials verschillende petten. Sparringpartner van de directie, controleur, informatieverschaffer, toekomstvoorspeller. Bij iedere rol hoort een andere bevoegdheid, maar ook een nieuwe set belangen. Al deze belangen behartigen is een moeilijke opgave en vraagt veel van een professional. Wat als belangen botsen? Wat als afgeweken moet worden van een gedragscode of persoonlijk principe? Hoe gaat udaarmee om en wat doet u om integer te blijven?
Moreel kompas
Om moreel te handelen en goed te functioneren op de werkvloer is het van belang dat professionals een moreel kompas opstellen en dit eigen maken. ''Financials die hun professionele kompas niet verinnerlijken, zullen hun beroep slecht uitoefenen of te volgzaam zijn'' (2) aldus Edgar Karssing, universitair hoofddocent beroepsethiek en integriteits-management bij Nyenrode Business Universiteit.
Om dit kompas, door de tijd heen, te kunnen ontwikkelen en toetsen moeten professionals drie dingen doen. Allereerst, duidelijke “spelregels” stellen. Hieronder vallen persoonlijke principes, maar ook relevante gedragscodes. Vervolgens moeten financials op zoek gaan naar partners voor morele intervisie. Dit zijn bondgenoten binnen of buiten de organisatie waarmee regelmatig kan én moet worden gereflecteerd op het werk en de wijze waarop het wordt uitgevoerd. Tot slot moeten professionals met regelmaat reflecteren op eerder opgestelde adviezen of rapportages. Wat kan beter? Zowel vaktechnisch als ethisch (3).
Stel uzelf de volgende vragen: Zijn in uw organisatie de spelregels duidelijk? Is er voldoende ruimte voor u en uw collega's om te evalueren?
Een moreel kompas eigen maken en gaandeweg uw carrière blijven bijschaven is essentieel voor moreel handelen. Moedig maakt het een handeling nog niet.
Gevaar en angst noodzakelijk voor moed
Voor écht moedig handelen is gevaar of angst nodig. Door spanningsvelden op de werkvloer kan moreel en moedig handelen lastig zijn en worden ervaren als gevaarlijk. Wanneer een collega van directe collega een onethische beslissing maakt is in veel gevallen nog wel de durf om in te grijpen, maar wanneer dit een manager of leidinggevende betreft verandert de situatie. Door hierarchie kan angst ontstaan voor bijvoorbeeld uitsluiting of positieverlies (4).
Het gevaar hoeft daarentegen niet altijd groots te zijn en kan ook in de dagelijkse praktijk voorkomen (5). Tijdens een vergadering opkomen voor de eigen mening of aan de bel trekken wanneer collega's hun afspraken niet nakomen. Het kunnen allemaal acties zijn waarin gevaar wordt ervaren. Als deze acties worden uitgevoerd, ondanks het gevaar, dan spreken we van moedig handelen.
Waarom moed?
Moreel moedig kunnen zijn is een nuttige vaardigheid in een omgeving waar de rug recht gehouden wordt en wordt geschipperd tussen persoonlijke principes, gedragsregels en de belangen van een organisatie. (6) Wanneer u in een dergelijke omgeving niet bezit over een helder moreel kompas en een grote dosis moed bestaat de kans dat je je als professional te veel laat leiden door anderen en je kritische kijk verliest. Op de lange termijn heeft dit negatieve gevolgen op prestaties en de werksfeer.
Hoe kun je moreel moedig zijn?
Volgens Karssing is moedig zijn niets meer dan emoties controleren en door kunnen zetten ondanks een gevoel van angst. Twee reacties bestaan, een innerlijke en een uiterlijke reactie.
De innerlijke reactie is erkennen wat je voelt. Tegen uzelf zeggen welke emotie de gebeurtenis oproept blijkt vaak al voldoende. Wanneer de emotie is erkentkan worden nagedacht over de manier waarop u wilt of kunt reageren, de uiterlijke reactie. Dit is het moment waarop ruimte ontstaat voor moedig handelen. Kies bewust om om angst niet de overhand te laten nemen, maar moreel het juiste te doen. Wat juist is hangt af van het moreel kompas en de daarbij horende gedragscodes.
Om moreel moedig te kunnen zijn is het voor professionals van belang om na te gaan waar hun persoonlijke normen en waarden liggen. Wat acht u als moreel juist? De ontwikkeling en bijstelling van het moreel kompas is fundamenteel voor moreel handelen. Moreel handelen wordt moedig wanneer een gevoel van angst of gevaar ter plaatse is, maar toch wordt gehandeld naar wat juist is. Ondanks eventuele gevolgen. Erken uw emoties, neem een moment rust om af te wegen wat een moreel verantwoorde reactie is. Elke financial die over deze vaardigheid beschikt, kan zich in staande houden.
Geschreven door Elke de Haij, young professional bij Oldenburg Bonsèl
(1) Karssing, E. (2017) Morele moed en internal auditors.
(2) https://cmweb.nl/2021/05/financial-ontkomt-niet-aan-morele-verplichtingen-en-verantwoordelijkheden/
(3) https://cmweb.nl/2021/05/financial-ontkomt-niet-aan-morele-verplichtingen-en-verantwoordelijkheden/
(4) Lipsius, M. en R. Claassen (2016), Factor moed! Durven kiezen en volharden in BV Nederland, Amsterdam: Boom.
(5) Kidder, R. M. (2006). Moral Courage. New York: HarperCollins Publishers.
(6) Karssing, E. (2017) Morele moed en internal auditors.
